SLUITLAAG – HET DOEL
Zelf geprepareerde doeken/panelen met krijt en gessogronden:
Krijt- en gessogronden zijn vrij poreus. Het nadeel is dat daardoor de lijnolie uit de olieverf in de grondering trekt. De verf schiet in (wegslaan). Door het opbrengen van een sluitlaag wordt de preparatielaag minder absorberend gemaakt.
Er bestaan van oudsher nogal wat recepten voor een sluitlaag. Ik noem er enkele:
- Bestaande uit een lijmlaag van dierlijke lijm. De met water bereide konijnenlijm, beenderlijm of vislijm oplossing wordt bij een temperatuur van circa 60 graden Celsius opgebracht. Al na 24 uur kan begonnen worden met de onderschildering.
- Een sluitlaag gebaseerd op drogende lijnolie
- Soms gebruikte men afgeroomde melk. De caseïne zorgden voor het vormen van een laag en vulde de poriën.
- Een goede sluitlaag (recept Percyval Tudor-Hart) bestond uit lijnolie + eigeel + wateremulsie + 1/1 zinkwit/loodwit, dit verdund met water. De tweede laag werd onverdund aangebracht. Na enkele dagen drogen werd de laag geschuurd. Het eindresultaat was een zeer fijn halfmat oppervlak.
- Ook werden soms vernissen zoals damar en mastiek als sluitlaag gebruikt
Mijn voorkeur:
Ik gebruik bij voorkeur een sluitlaag op basis van dierlijke lijm. De ingrediënten, zoals konijnenlijm, koop je gewoon bij de art-speciaalzaak of bij Verfmolen De Kat. Deze kun je opbrengen op een zelf gemaakt onbehandeld paneel of op een krijtgrond. Hechting is belangrijk. Breng het nooit aan op een ondergrond welke behandeld is met olie, acryl of alkyd.
Met een lijmgrondering kun je een prachtig mat oppervlak verkrijgen. Een lijmgrondering is sowieso vrij hard. Ik gebruik deze dan ook enkel op een houten paneel dat eventueel is voorzien van een marouflage met krijtgrond. Het recept…
Veel werk? Ja, inderdaad!
Maar het is echt de moeite waard. Ik schilder liever op een stabiel en deugdelijk paneel met een bijzonder prettig oppervlak dan op canvas op spieraam. Van zo’n doek weet je eigenlijk niets. De soort en kwaliteit van het canvas, de manier waarom de voorzijde en al dan niet de achterzijde geprepareerd en behandeld is, de soort en kwaliteit van de opgebrachte lagen zoals “gesso” en het (vuren)houten frame. Het blijft een groot vraagteken hoe dergelijke materialen zich op termijn zullen houden.
Een sluitlaag voor canvas op spieraam
Moderne katoenen en linnen doeken zijn gewoonlijk al voorzien van enkele lagen grondering, meestal op basis van acryl. Deze doeken zijn zelden absorberend. Je kunt er direct op schilderen. Zo nodig kun je er nog een extra acryl-grondering op aanbrengen, bijvoorbeeld Talens 1001.
Opmerking: Canvas/doek op spieraam is als drager voor een sluitlaag op basis van dierlijke lijm niet geschikt, het doek werkt te veel.