Verlichting in het Atelier

Enkele zaken om rekening mee te houden:

• Lichtintensiteit:
  Voldoende licht op je werk is belangrijk en prettig. Een te hoge lichtintensiteit resulteert in werk dat te donker wordt geschilderd. Dat ontdek je pas achteraf als het afgeleverde werk met “gezellig huiskamerlicht” wordt getoond. Handige tip: download een lichtmeter-app op je smartphone. Dan kun je meten wat de lichtopbrengst en verdeling is.  Lichtmeter-app
• Belichtingshoek:
  De positie van de LED-tubes is schuin boven je ezel (10 à 15 grd). Je hebt dan geen last van lichtreflecties op je werk in de natte verf. Ook heb je zo geen probleem met (je eigen) slagschaduw.  Doordat je het werk schuin aanstraalt, wordt er effectief minder licht gereflecteerd. Met de belichtingshoek kun je een beetje variëren zodat het resultaat optimaal is.
• Lichtverdeling:
  De bovenzijde van je werk wordt met een hogere lichtintensiteit aangestraald dan de onderzijde. De lichtintensiteit neemt kwadratisch af als functie van de afstand. Bij een groot werk is dit goed merkbaar, vooral als je lampen vrij dicht boven je werk opgesteld zijn (laag plafond).
• Opgenomen vermogen en lichtopbrengst:
  LED-tubes verbruiken minder stroom. Denk aan 50 à 60% minder stroom in vergelijk met TL-armaturen. LED-tubes geven meer licht dan conventionele TL-buizen (15% meer / status 2018). De spreiding van het licht in de armaturen is vergelijkbaar met TL-buizen.
• Fluctueren:
  TL’s hebben de neiging iets te fluctueren. Het LED-licht fluctueert niet en is qua zicht rustiger en prettiger.
• Kleurweergave / de theorie:
  Ieder type/merk TL-tube levert licht met een bepaald spectrum. We willen ons schilderij uitlichten met een lichtbron waarin alle kleuren vertegenwoordigd zijn. Het lichtspectrum zou vergelijkbaar moeten zijn aan daglicht. We noemen dit daglichtlampen. LED-tubes worden geleverd met vermelding van een kleurtemperatuur (in graden Kelvin). Hoe hoger het getal, hoe koeler het licht. Bijvoorbeeld 3000K, 4000K of 5500K. Professionele LED-lampen worden aangeduid met een CRI/RA waarde (Color Rendering Index). Hierbij wordt het spectrum van de LED qua intensiteit vergeleken met 8 genormeerde kleuren. Ook wordt gewerkt met een CQS/RE waarde (Color Quality Scale). Hierbij wordt het spectrum van de lamp vergeleken met 15 genormeerde kleuren. Er zijn thans LED-tubes met een CQS-waarde van > 90 leverbaar. Dit ga je vooral merken bij de weergave van bepaalde rode kleuren.
• Kleurweergave / de praktijk:
  Het is niet echt fijn om te werken in een omgeving welke verlicht is met steriele daglichtlampen. Sowieso is de toevoeging van wat warmer licht aangenaam.
• LED-lampen selecteren:
• Daarom denk ik dat je bij het selecteren van je atelierverlichting een beetje moet schipperen. Zelf selecteerde ik LED-tubes met een kleurtemperatuur van 4000 Kelvin. Je zou ook kunnen kiezen voor een mix. Bijvoorbeeld twee lampen van 4000K en één van 3000K. En wil je het zichtbaar maken? Belicht dan eens een wit vel papier (of een neutraal-grijs) en gebruik een goed fototoestel om daarvan het kleurspectrum te meten. In fotograven termen heet dit “custom white balance measurement”.
• Opvallend versus Reflecterend licht:
  Schilder de muren en het plafond van je atelier wit. Immers, gereflecteerd licht neemt de kleur aan van de omgeving. Zijn je wanden steenrood geschilderd, dan zal je werk deels belicht worden met het roodachtige gereflecteerde licht. Het werk toont dan warmer.
• Kleurperceptie:
  De kleur van de directe omgeving rondom je werk, beïnvloedt de wijze waarop je een kleur beleefd/beoordeeld (kleurperceptie). Ook daarom is het van belang om je wanden en plafond wit of ten minste in een neutrale kleur/toon te schilderen.

Conclusie: Experimenteer met licht en de opstelling. Maak er geen “rocket science” van.

Er zijn zondermeer goede LED-tubes leverbaar die geschikt zijn voor de verlichting in het atelier. Selecteer de juiste kleurtemperatuur. Combineer zo nodig twee kleurtemperaturen (3000K en 4000K). Experimenteer met de belichtingsopstelling. En … maak er geen “rocket science” van. Immers, als het schilderij eenmaal verkocht is en zijn plek heeft gevonden bij de eindklant, dan wordt het werk (in de meeste gevallen) belicht via heel normale huiskamerverlichting en heeft betreffende wand/muur waarschijnlijk een leuk kleurtje. Dan maakt niemand zich meer druk over de kleurweergave & het spectrum & kleurperceptie.