Kwaliteitsverf barstensvol met pigmenten?
Leveranciers van professionele olieverf beweren dat hun tubes tot barstensvol gevuld zijn met kostbare pigmenten. Wij gebruiken geen vulstoffen zoals het goedkope kalk, bariumsulfaat, aluminium hydraat of was.
Hiermee wordt gesuggereerd dat alle vulstoffen bedoeld zijn om verf te versnijden. Dit in het kader van “Veel voor Weinig”.
Een bewering waar ik graag enkele kantekeningen bij plaats.
Uniformiteit en Eigenschappen van diverse kleuren olieverven
De specifieke eigenschappen van pigmenten onderling verschilt enorm. Denk daarbij aan soortelijke massa, kleurkracht (tinting strength), dekkingsgraad, het percentage aan olie waarmee het gemengd kan worden zonder te schiften, de viscositeit (smeuïgheid), de snelheid van drogen, de glansgraad van de gedroogde verfhuid (glanzend/dof), textuur, flexibiliteit gedurende lange tijd etc.
Als kunstschilder heb ik vooral behoefte aan verven die zich qua eigenschappen goed laten combineren. De werkzaamheid van het kleurenpalet wordt beter als verven onderling, qua verwerking, optische eigenschappen en droging, min of meer uniform zijn.
Daarom zijn vulstoffen in verven onontbeerlijk. Vulstoffen kunnen de eigenschappen van verven modificeren.
Vulstoffen / vulmiddelen
Er zijn pigmenten die, wanneer ze gewreven zijn in lijnzaadolie, de neiging hebben te separeren / af te scheiden. Ook kan de stijfheid van de verf te groot zijn. Dan is de verffabrikant genoodzaakt vulstoffen toe te passen. Een voorbeeld daarvan is bijenwas of aluminium stearaat, water, aluminium hydraat.
Vulstoffen zijn anorganische poeders die:
- niet oplossen
- noch een dekkend noch een kleurend vermogen hebben
- naast pigmenten worden gebruikt om aan de verf bepaalde eigenschappen mee te geven, zoals vulling, stabiliteit, mattering enzovoort.
Als vulstoffen worden toegepast om een verf goedkoper te maken, worden dat versnijdingsmiddelen genoemd. Zwaarspaat doet voornamelijk dienst als versnijdingsmiddel voor dure pigmenten. Zwaarspaat kun je vergelijken met een natuurlijk gedolven kristal. Zoals glas heeft het transparante eigenschappen.
Er kan een onderscheid gemaakt worden in:
- onzuivere vulstoffen
- gewonnen natuurlijke grondstoffen als zwaarspaat (verontreinigd bariumsulfaat)
- krijtsoorten, pijpaarde, kaolien (aluminium silicaat)
- chemisch verkregen zwaarspaat of blanc fixe (zuiver bariumsulfaat) en gips. Blanc fix wordt gebruikt als vulstof in plamuur.
Algemeen toegepaste vulstoffen & additieven in olieverven
- Silica: beïnvloedt de textuur, de absorbtie en kan helpen om een bepaalde viscositeit (stroperigheid) te bereiken (rheologie).
- Barytes/Barium Sulfate (Zwaarspaat): Vervanger van dure pigmenten / versnijdingsmiddel
- Mica: Hiermee verkrijgt men specifieke estetische effecten (glimmers).
- Calciet (mineral ook wel kalksteen / marmer): Beïnvloeden van de textuur, aanpassen absorbtie en/of beïnvloeden van de viscositeit. Er bestaat een kleurloze calsietvariant die geschikt is als versnijdingsmiddel
- Kaolien klei /Bentoniet klei/ Organo klei: Sommige pigmenten hebben de neiging de bindolie af te scheiden (schiften). Kaolienklei is dan een goede additionele stof. Tevens beïnvloedt kaolien de viscositeit. Daarnaast wordt het gebruikt bij de prachtige AZO-verven (Azote). Dit zijn chemische kleurstoffen (vloeistoffen / zoiets als inkt). De kleideeltjes worden met de gekleurde vloeistoffen gemodificeerd tot gekleurde deeltjes. Ze fungeren nu als semie-pigmenten.
- Glaspoeder: Eveneens geschikt om viscositeit en textuur te beïnvloeden.
- Bijenwas en was vanuit castorolie (wonderboom): Toegevoegd als stabilisator, maakt de verf boterachtig qua viscositeit. Denk aan Lukasolieverf
- Oppervlakte actieve stoffen (surfactance): Aluminium stearaat, magnesium stearaate, etc. worden algemeen toegepast om schifting van olie te voorkomen.
- Dikmakers: Maakt de verf stijver en verhoogd het volume. Deze verf is bijvoorbeeld geschikt voor de impasto schildertechniek. Dikmakers worden ook toegepast in verfmediums.
- Harsen zoals dammarhars. Denk aan Mussini-olieverf van Schmincke. De gehele reeks van deze verf is gebaseerd op het gebruik van bijenwas.
Marmerslijpsel, Pijpaarde (kaolien), dammarharsbrokken gewoon te koop bij Verfmolen De Kat
Zwaarspaat (barium sulfaat) van verschillende oorsprong en deeltjesgrootte
Zinkwit, dubbelgewassen gipskrijt, zwaarspaat en Leisteen gewreven in lijnolie.
